رژیم غذایی در مبتلایان به سرطان روده

سرطان روده (کولورکتال) یک بیماری سرطانی است که در روده بزرگ (کولون) و/یا مستقیم (رکتوم) رخ می‌دهد. سرطان روده یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در جهان است.

سرطان روده در اغلب موارد از طریق تشکیل تومورهای خبیث (بدخیم) در دیواره روده ناشی می‌شود. این تومورها در ابتدا به صورت خرماکار و غیرخبیث (خوش‌خیم) شروع می‌شوند (که به عنوان پولیپ‌های آدنوماتوزیس شناخته می‌شوند) و در صورت عدم تشخیص و درمان، به سرطان تبدیل می‌شوند.

عوامل خطری که ممکن است باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان روده شوند عبارتند از:

1. سن: ریسک ابتلا به سرطان روده با سن بالاتر افزایش می‌یابد. بیشتر موارد سرطان روده در افراد بالای 50 سال رخ می‌دهد.

2. تاریخچه خانوادگی: اگر در خانواده‌تان افرادی با سرطان روده وجود داشته باشند، احتمال ابتلا به این بیماری برای شما بیشتر است.

3. التهاب روده: برخی از بیماری‌های التهابی روده مانند التهاب کولیت اولسراتیو و بیماری کرون می‌توانند خطر ابتلا به سرطان روده را افزایش دهند.

4. عوامل رژیم غذایی: مصرف بالای گوشت قرمز، چربی‌های اشباع شده، فیبر کم و مصرف کم صیغه‌های میوه و سبزیجات می‌توانند ریسک سرطان روده را افزایش دهند.

5. سابقه پولیپ‌های آدنوماتوزیس: اگر پولیپ‌های خوش‌خیم در روده شما تشخیص داده شده باشد، خطر بروز سرطان روده بیشتر است.

علائم و نشانه‌های سرطان روده شامل تغییرات در رفتار روده، خونریزی رکتوم، تغییرات در شکل و ساختار مدفوع، لاغری غیرعادی، خستگی و ضعف عمومی و کاهش اشتها می‌باشد.

درمان سرطان روده معمولاً شامل جراحی برای برداشتن تومور و بخشی از روده آسیب دیده است. در برخی موارد، پس از جراحی، شیمی درمانی یا رادیوتراپی ممکن است برای کنترل و بهبود بیشتر استفاده شود. انجام آزمایش‌های پیشگیرانه مانند کولونوسکوپی نیز برای تشخیص زودرس و جلوگیری از سرطان روده توصیه می‌شود.

مهمترین نکته در مورد سرطان روده، آگاهی و پیگیری منظم از علائم و اقدامات پیشگیرانه است. در صورت تجربه هرگونه علائم مشکوک یا افزایش خطر، بهتر است به پزشک خود مراجعه کرده و مشاوره حرفه‌ای دریافت نمایید.

 

تشخیص سرطان روده

تشخیص سرطان روده معمولاً از طریق مجموعه‌ای از روش‌ها و آزمایشات انجام می‌شود. در ادامه، روش‌های تشخیصی شایع سرطان روده را برای شما شرح می‌دهیم:

1. آزمایش خون: تست‌های خون می‌توانند نشانگرهایی از وجود سرطان روده باشند. برخی از این آزمایشات شامل آزمایش CEA (آنتی‌ژن خاص سرطانی) و آزمایش CA 19-9 هستند. افزایش سطوح این مارکرها ممکن است نشان‌دهنده وجود سرطان باشد، اما برای تشخیص نهایی سرطان روده، نیاز به آزمایشات تشخیصی دیگری است.

2. کولونوسکوپی: این روش شامل استفاده از یک دستگاه اندوسکوپ برای مشاهده دقیق داخل روده است. پزشک ممکن است از کولونوسکوپی ساده یا کولونوسکوپی تشدید شده (که شامل بررسی دقیق‌تر با استفاده از منظارهایی با قابلیت بزرگنمایی است) استفاده کند. در طول این روش، برداشت نمونه‌های بافتی (بیوپسی) هم انجام می‌شود که برای تشخیص دقیق‌تر و نوع سلول‌های سرطانی موجود در نمونه استفاده می‌شود.

3. آندوسکوپی: آندوسکوپی عبارت است از استفاده از دستگاهی مشابه کولونوسکوپی، اما برای بررسی بخش پایین‌تر روده به نام رکتوسکوپی استفاده می‌شود.

4. آندوسوندی: در این روش، از دستگاه آندوسوندی برای بررسی تشدید شده روده و مناطق اطراف آن استفاده می‌شود. این روش می‌تواند اطلاعات بیشتری درباره وضعیت سرطان و گسترش آن در دیواره روده ارائه دهد.

5. تصویربرداری پزشکی: تصویربرداری مانند ماموگرافی، سونوگرافی و توموگرافی (CT scan) می‌تواند به تشخیص و بررسی گسترش سرطان روده کمک کند. این تصاویر به پزشک اطلاعات دقیق‌تری درباره محل و اندازه توموردر ادامه می‌توانم از علائم و نشانه‌هایی که ممکن است بر روی وجود سرطان روده اشاره کنند، برای شما بیان کنم. اما باید توجه داشت که این علائم ممکن است ناشی از دیگر مشکلات جز سرطان روده باشند. تشخیص نهایی برای سرطان روده توسط پزشک صورت می‌گیرد و بر اساس تاریخچه پزشکی، آزمایشات و بررسی‌های بالینی انجام می‌شود.

علائم و نشانه‌های ممکن سرطان روده عبارتند از:
– تغییرات در عادات روده‌ای، مانند اسهال یا یبوست مزمن، تغییر در قطر و شکل مدفوع یا دفع مدفوع به صورت خونریزی و تیره رنگ.
– خونریزی رکتال، که به عبارتی وجود خون در مدفوع است.
– درد شکمی، ناراحتی، تورم یا حس پر شدن زودرس در شکم.
– کاهش وزن بدون علت مشخص، خستگی غیرمعمول و ضعف عمومی.
– احساس عدم تکامل کامل در خالی شدن روده پس از دفع مدفوع.

در هر صورت، اگر به هر یک از این علائم مبتلا هستید یا نگرانی دارید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا ارزیابی و تشخیص دقیق تری از وضعیت شما انجام شود.

 

تغذیه چه اهمیتی در سرطان روده دارد؟

تغذیه مناسب در سرطان روده بسیار مهم است. نوع غذاهایی که مصرف می‌کنید و رژیم غذاییتان می‌تواند تأثیر قابل توجهی در پیشگیری از سرطان روده، کاهش خطر آن و حتی درمان بیماری داشته باشد. در زیر برخی از مهمترین نکات درباره تغذیه در سرطان روده را بررسی می‌کنیم:

1. مصرف فیبر: مصرف مقدار کافی فیبر تقویت کننده روده می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده را کاهش دهد. میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و محصولات غنی از فیبر مانند لوبیا، نخود و نان‌های چند‌غلات بهترین منابع فیبر هستند.

2. مصرف مواد مغذی: تغذیه متنوع و متعادل با مصرف مواد مغذی از جمله ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند به سلامتی روده و کاهش خطر سرطان روده کمک کند. مصرف سبزیجات رنگارنگ، میوه‌ها، ماهی، مرغ، ماکارونی کامل و مغزهای خرد شده می‌تواند به ارائه این مواد مغذی کمک کند.

3. کاهش مصرف چربی‌های اشباع شده: مصرف بیش از حد چربی‌های اشباع شده مانند گوشت قرمز چرب، محصولات لبنی با چربی بالا و مواد غذایی غنی از چربی اشباع شده می‌تواند خطر سرطان روده را افزایش دهد. به جای آن، مصرف چربی‌های نیمه‌چرب و نژاد نرم‌تر مانند روغن زیتون و آووکادو را ترجیح دهید.

4. مصرف مواد آنتی‌اکسیدان: مواد آنتی‌اکسیدان مانند ویتامین C و E، بتاکاروتن، سلنیوم و پلی‌فنول‌ها می‌توانند در کاهش خطر سرطان روده مؤثر باشند. میوه‌ها و سبزیجات تازه، مغزها، گیاهان دارویی و چای سبز منابع خوبی از مواد آنتی‌اکسیدان هستند.

5. مصرف محصولات کامل غله: جایگزینی محصولات غله سفید مانند نان سفید، برنج سفید و غلات پرپروسه با محصولات کامل غله مانند نان چندغلتکیکاهش خطر سرطان روده می‌تواند مفید باشد. محصولات کامل غله شامل نان چندغلتکی، برنج قهوه‌ای و غلات نیمه‌کامل مانند جو و برنج قرمز می‌توانند به عنوان جایگزینی سالم‌تر برای محصولات غله سفید استفاده شوند.

6. اجتناب از مصرف مواد غذایی آلوده و فرآورده‌های نفتی: مصرف مواد غذایی آلوده و فرآورده‌های نفتی مثل مواد تصفیه شده، آلوده به سموم و افزودنی‌های شیمیایی می‌تواند خطر سرطان روده را افزایش دهد. به همین دلیل، توصیه می‌شود مواد غذایی تازه و غیرفرآورده را انتخاب کنید و در صورت امکان از مواد آلی استفاده کنید.

7. مصرف مقدار مناسب آب: آب مصرفی کافی به حفظ سلامتی روده و جلوگیری از مشکلات گوارشی مانند یبوست کمک می‌کند. بنابراین، مطمئن شوید که روزانه مقدار کافی آب می‌نوشید.

همچنین، در صورت مبتلا شدن به سرطان روده و درمان آن، تغذیه صحیح همچنان اهمیت دارد. همکاری با تیم درمانی شامل پزشکان، متخصصین تغذیه و متخصصان سرطان می‌تواند کمک کند تا برنامه غذایی مناسبی برای شما تعیین شود که نیازهای تغذیه‌ای خاص شما را در طول درمان برطرف کند.

 

برای پیشگیری از سرطان روده چه غذاهایی بخوریم؟

برای پیشگیری از سرطان روده، مصرف غذاهای سالم و غنی از مواد مغذی می‌تواند مفید باشد. در زیر برخی از غذاهایی که به عنوان بخشی از رژیم غذایی پیشگیری از سرطان روده توصیه می‌شوند، آمده است:

1. میوه‌ها و سبزیجات: مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه و خام، به ویژه آن‌هایی که حاوی فیبر بالایی هستند، می‌تواند به پیشگیری از سرطان روده کمک کند. مثلاً هلو، آلبالو، سیب، خرما، هندوانه، خیار، کاهو، اسفناج و بروکلی از جمله میوه‌ها و سبزیجاتی هستند که می‌توانند مفید باشند.

2. غلات کامل: غلات کامل مانند گندم کامل، جو، برنج قهوه‌ای و آرد سبوس‌دار حاوی فیبر قابل توجهی هستند. فیبر موجود در غلات کامل به بهبود عملکرد روده کمک کرده و خطر سرطان روده را کاهش می‌دهد.

3. سیر و پیاز: سیر و پیاز حاوی ترکیبات سولفوری هستند که به عنوان آنتی‌اکسیدان‌ها شناخته می‌شوند و می‌توانند در کاهش خطر سرطان روده مؤثر باشند. سعی کنید سیر و پیاز را به صورت تازه و در غذاهای خود استفاده کنید.

4. ماهی: ماهی‌های چرب مانند ماهی سالمون، ماهی تون، ماهی ماکرل و ماهی ساردین حاوی اسیدهای چرب امگا-3 هستند که به پیشگیری از سرطان روده کمک می‌کنند. سعی کنید حداقل دو بار در هفته ماهی را به منظور دریافت این اسیدهای چرب مفید در رژیم غذایی خود قرار دهید.

5. فیبر: مصرف مواد غذایی حاوی فیبر بالا مانند نخود و لوبیا، سبوس‌ها، برنج کم کاهیده و مکمل‌های فیبر می‌تواند به بهبود عملکرد روده و کاهش خطر سرطان روده کمک کند. سعی کنید مقدار مطلوبی فیبر در رژیم غذایی خود دریافت کنید.

6. چای سبز: چای سبز حاوی آنتی‌اکسیدان‌های قوی مانند کاتچین ها است که می‌تواند در کاهش خطر سرطان روده مؤثرباشد. سعی کنید به جای نوشیدن چای سیاه، چای سبز را مصرف کنید.

7. کاهش مصرف گوشت قرمز: مصرف بیش از حد گوشت قرمز و فرآورده‌های گوشتی مرتبط با افزایش خطر سرطان روده است. به جای آن، می‌توانید به منابع پروتئینی دیگری مانند ماهی، مرغ، سویا و حبوبات توجه کنید.

8. محدود کردن مصرف الکل و سیگار: مصرف مکرر الکل و سیگار با افزایش خطر سرطان روده و سایر انواع سرطان‌ها مرتبط است. بنابراین، توصیه می‌شود مصرف الکل را محدود کنید و از سیگار خودداری کنید.

همچنین، برای پیشگیری از سرطان روده به عوامل دیگری مانند حفظ وزن سالم، فعالیت بدنی منظم، مدیریت استرس و انجام آزمون‌های پیشگیرانه مانند کولونوسکوپی به طور منظم نیز توجه کنید. همچنین، مشاوره با یک تغذیه‌شناس یا پزشک متخصص می‌تواند به شما در طراحی یک رژیم غذایی سالم و مناسب برای پیشگیری از سرطان روده کمک کند.

 

برای پیشگیری از سرطان روده چه غذاهایی نخوریم؟

برای پیشگیری از سرطان روده، شما می‌توانید از رژیم غذایی سالم و فاقد عوامل خطر استفاده کنید. در زیر برخی از راه‌های پیشگیری از سرطان روده از طریق تغذیه را برای شما مطرح می‌کنیم:

1. مصرف میوه‌ها و سبزیجات: میوه‌ها و سبزیجات حاوی مواد مغذی، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر هستند که می‌توانند در کاهش خطر سرطان روده مؤثر باشند. ترجیحاً به مصرف میوه‌ها و سبزیجات خام و تازه توجه کنید، اما در صورت پختن، پخت سبزیجات به صورت نیم‌پز یا بخارپز توصیه می‌شود تا مقدار فیبر موجود در آن‌ها حفظ شود.

2. مصرف مواد غذایی حاوی فیبر بالا: مصرف مواد غذایی حاوی فیبر بالا مانند غلات کامل، نخود و لوبیا، لواشک، سبوس‌ها و مکمل‌های فیبر می‌تواند به بهبود عملکرد روده و کاهش خطر سرطان روده کمک کند.

3. محدود کردن مصرف گوشت قرمز و فرآورده‌های لبنی: مصرف بیش از حد گوشت قرمز (مانند گوشت گاو، گوسفند و گوشت خوک) و فرآورده‌های لبنی با چربی بالا می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده را افزایش دهد. به جای آن‌ها، می‌توانید از منابع پروتئینی سالم مانند ماهی، مرغ، سویا و حبوبات استفاده کنید.

4. محدود کردن مصرف الکل و سیگار: مصرف مقدار زیاد الکل و سیگار می‌تواند باعث افزایش خطر سرطان روده شود. توصیه می‌شود از مصرف مداوم الکل خودداری کنید و اگر سیگار می‌کشید، سعی کنید به کاهش یا قطع کامل آن بپردازید.

5. مصرف مواد غذایی با مقدار مناسب کلسیم و ویتامین D: مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم مانند شیر و فرآورده‌های لبنی با کمترین چربی و مواد غذایی حاوی ویتامین D (مانند ماهی چرب، تخم مرغ و آلبالو) می‌تواند در پیشگیری از سرطان روده موثر باشد.

6. حفظ وزن سالم: چاقبودن و یا داشتن وزن بیش از حد می‌تواند باعث افزایش خطر سرطان روده شود. حفظ وزن سالم و فعالیت بدنی منظم می‌تواند در کاهش این خطر موثر باشد.

توجه داشته باشید که عوامل متعددی بر خطر ابتلا به سرطان روده تأثیر می‌گذارند و تغذیه صحیح تنها یکی از این عوامل است. مهم است که یک سبک زندگی سالم را که شامل تغذیه متنوع و متعادل، فعالیت بدنی منظم، کاهش استرس و اجتناب از مواد مخرب مانند ترک سیگار برای کاهش خطر سرطان روده انتخاب کنید. همچنین، منظور از پیشگیری از سرطان روده شامل مراجعه به پزشک برای انجام تست‌ها و اسکرینینگ منظم نیز می‌شود.

 

درمان سرطان روده

درمان سرطان روده بستگی به مرحله بالینی سرطان، محل و اندازه تومور، و وضعیت عمومی بیمار دارد. در ادامه، روش‌های درمان سرطان روده را برای هر مرحله به طور خلاصه توضیح می‌دهیم:

1. سرطان روده به مرحله اول (محدود به دیواره روده):
– جراحی: جراحی برای برداشتن تومور و بخشی از بافت سالم اطراف آن استفاده می‌شود. اگر تومور کوچک است و به دیواره روده محدود شده، ممکن است نیازی به درمان تکمیلی نباشد.

2. سرطان روده به مرحله دوم (گسترش به لنفاواشکاف‌ها):
– جراحی: جراحی برای برداشتن تومور، بخش‌های بیشتری از روده و لنفاواشکاف‌های مبتلا به سرطان استفاده می‌شود. پس از جراحی، ممکن است برنامه‌های تکمیلی مانند شیمی درمانی یا رادیوتراپی نیز مورد استفاده قرار گیرد.

3. سرطان روده به مرحله سوم (گسترش به لنفاواشکاف‌ها و عروق خونی):
– جراحی: جراحی برای برداشتن تومور، بخش‌های بیشتری از روده، لنفاواشکاف‌ها و عروق خونی مبتلا به سرطان انجام می‌شود.
– شیمی درمانی: شیمی درمانی ممکن است قبل از جراحی (شیمیوتراپی نئوآدجووانت) یا بعد از جراحی (شیمیوتراپی آدجووانت) صورت بگیرد تا به کاهش خطر باقیمانده‌ی سرطان و جلوگیری از بازگشت آن کمک کند.
– رادیوتراپی: رادیوتراپی ممکن است بعد از جراحی و شیمی درمانی برای کاهش خطر بروز بیشتر سرطان و یا به عنوان درمان تسکین‌دهنده در صورت وجود علائم دردناک مورد استفاده قرار گیرد.

4. سرطان روده به مرحله چهارم (گسترش به اعضای دیگر بدن):
– جراحی: در برخی موارد، جراحی ممکن است برای برداشتن تومور و کنترل علائم مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، در این مرحله ممکن است سرطان به اعضای دیگر بدن نیز گسترش یابد و جراحی به تنهایی کافی نباشد.
– شیمی درمانی: شیمی درمانی معمولاً در این مرحله برای کاهش اندازه تومور، کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی استفاده می‌شود. ممکن است از یک دارو یا ترکیبی از داروها استفاده شود.
– رادیوتراپی: رادیوتراپی ممکن است برای کاهش علائم سرطان، کنترل درد و بهبود کیفیت زندگی مورد استفاده قرار گیرد.
– درمان هدفمند: ترکیب‌های دارویی یا درمان‌های هدفمند می‌توانند در برخی موارد خاص مورد استفاده قرار گیرند. این درمان‌ها به طور مستقیم به عوامل خاص درون سلولی که سرطان را تغذیه می‌کنند، تأثیر می‌گذارند و سعی در کنترل و کاهش رشد سرطان دارند.

لازم به ذکر است که درمان سرطان روده به صورت یکپارچه و ترکیبی از روش‌های مختلف ممکن است و هر بیماری نیاز به برنامه درمانی منحصر به فرد دارد. تصمیم‌گیری نهایی درباره بهترین روش درمانی برای هر بیمار توسط تیم درمانی انجام می‌شود. در صورت مشاوره یا تشخیص سرطان روده، مراجعه به پزشک متخصص و تیم درمانی معتبر بسیار مهم است.

 

برای پیشگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ چه کارهایی باید انجام داد؟

برای پیشگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

1. صحت تغذیه: تغذیه سالم و متوازن با مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، ماهی چرب، مواد غذایی حاوی فیبر بالا و محدودیت در مصرف گوشت قرمز می‌تواند به پیشگیری از سرطان روده بزرگ کمک کند.

2. مصرف فیبر: افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده را کاهش دهد. می توانید فیبر را از منابعی مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، لوبیا، نخود و سبوس بدست آورید.

3. محدود کردن مصرف گوشت قرمز و فرآورده‌های گوشتی: مصرف بیش از حد گوشت قرمز و فرآورده‌های گوشتی مرتبط با افزایش خطر سرطان روده است. به جای آن، می‌توانید به منابع پروتئینی دیگری مانند ماهی، مرغ، سویا و حبوبات توجه کنید.

4. وزن سالم: حفظ وزن سالم و جلوگیری از چاقی و اضافه وزن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده را کاهش دهد. رعایت رژیم غذایی مناسب و انجام فعالیت بدنی منظم به شما در این زمینه کمک می‌کند.

5. فعالیت بدنی منظم: انجام فعالیت بدنی منظم و مداوم مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا یا ورزش‌های دیگر می‌تواند به کاهش خطر سرطان روده کمک کند.

6. مدیریت استرس: استرس مزمن می‌تواند بر سلامت روده تأثیر منفی داشته باشد. تلاش کنید استرس را کاهش داده و به روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی و یوگا روی بیاورید.

7. مصرف متعادل الکل: مصرف متعادل الکل و محدود کردن مصرف آن می‌تواند به پیشگیری از سرطان روده کمک کند. توصیه می‌شود مردان حداکثر یک نوشیدنی الکلی در روز و زنان حداکثر نیم نوشیدنی الکلی در روز مصرف کنند.

8. انجام آزمون‌های پیشگیرانه: برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ، توصیه می‌شود که افراد بالای 50 سال یا افرادی که عوامل خطر بیشتری دارند (مانند سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ) آزمون‌های پیشگیرانه مانند آزمایش خون مخصوص سرطان روده بزرگ (مانند آزمون فوبت، آزمون DNA مدفوع) یا کولونوسکوپی (بررسی داخل روده بزرگ با استفاده از لوله اندازه‌گیری) را انجام دهند. این آزمون‌ها به دستگاه پزشکی کمک می‌کنند تا زودتر هرگونه تغییرات غیرطبیعی را که ممکن است سرطان روده بزرگ را نشان دهد، تشخیص دهد.